Buty barefoot w terapii grzybicy stóp i paznokci – naturalne wsparcie leczenia i profilaktyki

Ten artykuł zawiera zdjęcia dokumentujące pracę podologiczną, które mogą być uznane za drastyczne lub nieprzyjemne dla niektórych osób. Prezentowane treści mają charakter edukacyjny i służą lepszemu zrozumieniu problemów związanych ze zdrowiem stóp oraz możliwości ich leczenia. Jeśli jesteś osobą wrażliwą na tego rodzaju obrazy, zachowaj ostrożność lub rozważ pominięcie materiałów wizualnych.

Czym jest grzybica?

Grzybica stóp i paznokci (onychomikoza) to jedna z najczęstszych infekcji dermatologicznych, dotykająca nawet 10 – 12% populacji dorosłych na całym świecie. Wyróżniamy trzy rodzaje grzybic: dermatofitowe, drożdżakowe oraz pleśniowe, które różnią się między sobą metodami leczenia i etiopatogenezą (przyczyny chorobotwórcze obejmujące mikroorganizmy, czynniki środowiskowe, społeczne, nawykowe i cały mechanizm powstania i rozwoju choroby).

Najczęściej występująca jest grzybica dermatofitowa  wywoływana przez grzyby keratynofilne, takie jak np. Trichophyton rubrum i Trichophyton interdigitale, atakują one keratynę – białko obecne w skórze, paznokciach i włosach. Drożdżakowe zakażenia są spowodowane przez grzyby z rodzaju Candida, które mogą rozwijać się szczególnie u osób z obniżoną odpornością i podczas długotrwałego stosowania antybiotyków. Pleśniowe zakażenie jest stosunkowo rzadziej spotykane, ponieważ jest ono zwykle związane z kontaktem stóp ze środowiskiem wilgotnym i zanieczyszczonym np. gleba czy zbiorniki wodne. (Epidemiology and Diagnostic Perspectives, 2020) 

Mechanizm zakażenia i warunki sprzyjające rozwojowi infekcji

Dermatofity przyczepiają się do keratynowej warstwy skóry lub paznokcia, gdzie zaczynają produkować enzymy umożliwiające rozkład keratyny i kolonizację tkanek. Warto zaznaczyć, że zarodniki tych grzybów mogą przetrwać rok lub dłużej, co podkreśla wagę utrzymania odpowiednich warunków higienicznych i środowiska, w którym stopa funkcjonuje, nawet po etapie całkowitego już wyleczenia. (Chornenka Zh.A.c.m.s., 2024)

Do ponownego nadkażenia dochodzi najczęściej, gdy pojawią się ku temu sprzyjające warunki, takie jak: spadek ogólnej odporności organizmu, wilgoć, ciepło, mikrouszkodzenia skóry/paznokci oraz brak odpowiedniej wentylacji, które mogą występować w wyniku noszenia tradycyjnego, sztywnego i wąskiego obuwia. Dlatego coraz większe zainteresowanie budzi również rola butów barefoot i zaliczanie go do działań profilaktycznych, mających na celu wsparcie procesu terapeutycznego i zapobieganie nawrotom infekcji. (Nockowski, 2016) 

Rola odpowiednich butów w leczeniu i profilaktyce grzybicy stóp

Podczas podologicznej terapii przeciwgrzybiczej paznokieć jest regularnie oczyszczany z zakażonych fragmentów płytki, co niejednokrotnie skutkuje odsłonięciem łożyska paznokcia. W tym procesie, nowo odrastające płytka staje się delikatna i bardzo podatna na mikrourazy. Wąskie obuwie, które wywiera nacisk na palce, może utrudniać regenerację i sprzyjać nawrotom grzybicy. (Onychomycosis: Rapid Evidence Review, 2021)

Zmiany grzybicze zlokalizowane są najczęściej na paznokciach oraz na skórze obszarów międzypalcowych (głównie dotyczy III i IV przestrzeni międzypalcowej), stosunkowo rzadziej obejmuje podeszwę. W przypadku zmian zlokalizowanych między palcami stóp zauważalne jest zaczerwienienie, maceracja naskórka oraz świąd. Warto zaznaczyć, że ściśnięte palce mają ograniczoną możliwość wentylacji, a to może sprzyjać nadmiernemu poceniu się i zmieniać pH skóry. Naturalne pH skóry wynosi około 4,5-5,5 i wspomaga utrzymanie bariery ochronnej skóry, zapobiegając nadmiernemu rozwojowi mikroorganizmów. Jednak pot, zwłaszcza, gdy jest zatrzymany przez odzież czy buty wykonane z kiepskiej jakości materiałów, może podnieść pH, co prowadzi do podrażnień skóry i stwarza warunki do rozwoju grzybic. Zjawisko to jest szczególnie widoczne u sportowców lub osób noszących ciasne buty. (Skin pH: From Basic Science to Basic Skin Care, 2013) 

Z tego powodu tak istotne jest, aby stosować obuwie, które zapewnia odpowiednią przestrzeń dla swobody ruchu całej stopy. Szeroki przód butów barefoot umożliwia naturalne ułożenie palców, co zapobiega uciskowi i mikrourazom paznokci. Ponadto możliwość swobodnego poruszania stopą wspiera mikrokrążenie, a to z kolei może przyspieszać procesy regeneracyjne i wzmacniać miejscową odporność skóry oraz paznokci. W nieściśniętych stopach w bucie poprawia się krążenie obwodowe, które wpływa pozytywnie na gojenie się drobnych urazów i zmniejszenie stanów zapalnych skóry.

Zauważa się też, że producenci butów barefoot stawiają na produkty stworzone z wysokiej jakości materiałów oraz łatwych do czyszczenia i dezynfekcji. W wielu modelach butów barefoot spotkamy np. oddychającą mikrofibrę, która wpływa na lepszą wentylację i odprowadzanie wilgoci, tym samym tworząc środowisko nieodpowiednie do rozwoju grzybicy. 

Skarpety też mają znaczenie

Oprócz noszenia odpowiedniego obuwia, istotne jest stosowanie skarpet wykonanych z oddychających materiałów jak bawełna czy takich posiadających też właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze jak wełna czy bambus. Te tkaniny pomagają w odprowadzaniu wilgoci i utrzymaniu suchego środowiska wokół stopy, co dodatkowo wspiera proces leczenia.

Podsumowując, grzybica to złożony problem, wymagający wielokierunkowego podejścia. Poza terapią farmakologiczną, kluczowe znaczenie ma wykluczenie czynników sprzyjających rozwojowi infekcji. Buty barefoot, eliminujące ucisk i zapewniające lepszą wentylację, stanowią cenne wsparcie w terapii i profilaktyce grzybicy. Ich regularne czyszczenie oraz noszenie w połączeniu z dobrej jakości skarpetkami mogą znacząco zmniejszyć ryzyko nawrotów i przyspieszyć proces powrotu do zdrowia. 

Źródła

AK, L., B, B., Lam, J., Leong, K., & Hon, K. (2023, JUN 29). Tinea pedis: an updated review. 12:2023-5-1. PMID: 37415917; PMCID: PMC10321471., doi: 10.7573/dic.2023-5-1

Onychomycosis: An Updated Review. (2020)  W J. M. Alexander K.C. Leung, Recent Patents on Inflammation & Allergy Drug Discovery (strony 32-45)

Epidemiology and Diagnostic Perspectives. (2020, listopad 23). Journal of Fungi

Chornenka Zh.A.c.m.s., a. (2024, may). DANGER OF FUNGAL INFECTIONS OF THE SKIN. Global science and education in the modern realities , strony Materiały konferencji Sworld-Us , 1 (usc24-00), 63–66

Nockowski, P. (2016). Charakterystyka najczęstszych dermatoz skóry stóp. Kosmetologia Estetyczna , 223-229

Onychomycosis: Rapid Evidence Review. (2021, October 2021 ). American Family Physician, 359-367

Skin pH: From Basic Science to Basic Skin Care. (2013). Acta Derm Venereol 2 , strony 261–267