Zapisz na liście zakupowej
Stwórz nową listę zakupową

Stopa płasko-koślawa u dzieci - Czy buty profilaktyczne rozwiązują problem?

2022-11-23
Stopa płasko-koślawa u dzieci - Czy buty profilaktyczne rozwiązują problem?

Wielu rodziców zastanawia się, jakie buty dziecięce wybrać dla dziecka z wadą stóp. Na ten temat wciąż funkcjonuje wiele mitów. Zanim wybierzemy się do sklepu obuwniczego, warto sprawdzić, co na ten temat mówią specjaliści. W tym artykule fizjoterapeuta Paulina Wachowska wyjaśnia, czym dokładnie jest stopa płasko-koślawa i jakie buty dziecięce warto dla niej wybrać.

Stopa płasko-koślawa a sztywne buty dziecięce

Rozmawiając z rodzicami o najlepszych butach dziecięcych dla ich maluchów, często spotykam się ze sporym zdziwieniem, szczególnie wtedy, gdy rozmawiamy o dobrych butach dziecięcych na stopy z wadą. Większość rodziców (i niestety także niektórzy specjaliści) uważa, że sztywne i ciężkie buty dziecięce, to odpowiednie obuwie na stopy dziecięce, tym bardziej na stopy płasko-koślawe. Czy faktycznie tak jest? Postaram się wyjaśnić to zagadnienie.

Stopa płasko-koślawa to wada stóp, która charakteryzuje się obniżeniem łuku podłużnego (subiektywna ocena) oraz koślawym ustawieniem guza piętowego.

Bardzo często możemy spotkać się ze stwierdzeniem, że stopa płasko-koślawa jest naturalną cechą fizjologiczną do około 6. roku życia i nie należy z tym nic robić. Natomiast czy w tym okresie dzieje się coś magicznego z ciałem dziecka, żeby ni stąd, ni zowąd to ustawienie miało się poprawić? Otóż, nie do końca. Z drugiej strony, czy każde ustawienie płasko-koślawe trzeba rehabilitować? Również nie. Choć zdarzają się sytuacje, że ustawienie stóp dziecięcych w miarę rozwoju dziecka (osiąganiu kolejnych wzorców motorycznych w prawidłowy sposób oraz dojrzewania chrzęstnego i kostnego) może się poprawić. I weź rodzicu bądź tu mądry ;) Sytuacja jest bardziej skomplikowana, niż mogłoby się wydawać, więc warto nieco zagłębić się w temat. 

Prawda jest taka, że nie ma norm określających, kiedy ustawienie stóp jest naturalną cechą fizjologiczną, a kiedy nie. Nie ma miarodajnych narzędzi do pomiaru, które powiedziałyby nam, czy należy interweniować, czy też nie.

Wady stóp dziecięcych powinien orzec specjalista!

A zatem, kiedy można stwierdzić, że stopa płasko-koślawa u dziecka jest fizjologią, a kiedy należy wdrożyć rehabilitację? Do tego niezbędna jest ocena fizjoterapeutyczna całego ciała dziecka. Musimy pamiętać, że stopy są integralną częścią ciała człowieka.

Wady, takie jak stopa płasko-koślawa, nigdy nie występują wyłącznie jako osobne schorzenie. Zawsze są związane z jakimiś trudnościami w innych częściach ciała, tj. głowa, kręgosłup, łopatka, miednica, biodro.

Jeżeli u dziecka zaobserwujemy wiele kluczowych elementów w ciele (w statyce lub/i motoryce), które odbiegają od prawidłowego ustawienia i nieprawidłowo funkcjonują jeszcze przed 6. rokiem życia, to znak, że taki maluch powinien być pod opieką specjalistyczną i nie można czekać.

Stopa płasko-koślawa - kiedy warto sprawdzić stopy dziecięce pod tym kątem?

Już w niemowlęctwie, a dokładnie w skończonym 12. tygodniu życia, możemy wyłapać pierwsze oznaki ryzyka rozwoju stopy płasko-koślawej.

W skończonym 3. miesiącu dziecko osiąga w leżeniu na plecach wzorzec motoryczny tzw. “stabilne leżenie na plecach”. Wówczas pierwszy raz kręgosłup ustawia się w segmentarnym wyproście, miednica ustawia się w pozycji pośredniej, stawy biodrowe i kolanowe uginają się pod kątem 90 stopni (nogi pracują antygrawitacyjnie) i pierwszy raz stopy ustawiają się w pozycji pośredniej (w stawie skokowym górnym - zgięcie pod kątem 90 stopni, a w stawie skokowym dolnym - ustawienie pośrednie między supinacją, a pronacją). 

Natomiast na brzuchu, w tym czasie, dziecko osiąga wzorzec tzw. “podpór na nadkłykciach przyśrodkowych kości ramiennej ” (łokciach), podczas którego obserwujemy m.in. miednicę ustawioną w pozycji pośredniej, większy wyprost w stawach biodrowych oraz ustawienie pośrednie w stopie. Brak lub nieprawidłowe ustawienie któregoś elementu na tym etapie życia może się wiązać z późniejszymi trudnościami, w tym np. z rozwojem stopy płasko-koślawej. 

Stopy dziecięce - leczenie stopy płasko-koślawej

Podstawą leczenia w przypadku stopy płasko-koślawej, nie są buty dziecięce profilaktyczne, nie są wkładki, a jest REHABILITACJA.

Stopa nie jest autonomiczną częścią ciała, a więc, aby działać dobrze, trzeba nauczyć ją współpracy z całym ciałem. Dadzą nam to, w głównej mierze, indywidualnie dobrane ćwiczenia, które będą skupiać się na niwelowaniu trudności (niekoniecznie tylko w stopach), z którymi boryka się dziecko.

Dopiero w drugiej kolejności możemy zastanawiać się nad wyposażeniem ortopedycznym (tj. wkładki) lub nad tym, jakie buty dziecięce będą odpowiednie dla dziecka.

Buty dziecięce profilaktyczne - kiedy kupić?

Buty dziecięce profilaktyczne charakteryzują się dużą sztywnością, wysokim zapiętkiem, profilowaną wkładką oraz dużym ciężarem - jednym słowem są niewygodne! Trzeba tu podkreślić, że u dziecka, u którego obserwuje się w pełni prawidłowe wzorce motoryczne szansa na rozwój patologicznej stopy płasko-koślawej jest znikoma, więc czy warto kupować mu tak niewygodne buty dziecięce, jakimi są buty profilaktycznie? Odpowiedź nasuwa się sama: NIE.

W przypadku rozwoju wady stopy płasko-koślawej podstawą leczenia są ćwiczenia (ruch), dzięki którym, chcemy zmienić i przetorować wzorce motoryczne w układzie nerwowym tak, aby na stałe zapisały się w prawidłowym schemacie. Czy buty dziecięce, które są sztywne, wysokie, z wyprofilowaną wkładką oraz ciężkie dadzą nam możliwość na swobodną poprawę wzorca motorycznego stopy? Absolutnie NIE.

Praca nad poprawą funkcjonowania stóp dziecięcych poprzez swobodny ruch, a później zakładanie na nie ciężkich i sztywnych butów dziecięcych, to zupełnie sprzeczne działania.

W latach 70. pojawiły się hipotezy, że profilaktyczne buty mogą zmienić nieprawidłowe ustawienie stóp, lecz do tej pory nie ma żadnych rzetelnych dowodów naukowych, aby te hipotezy sprawdzały się w skutecznym leczeniu stopy płasko-koślawej. Może stopa w tak sztywnym bucie na pozór wygląda lepiej, ale kiedy go zdejmiemy, nadal będzie ustawiała się nieprawidłowo.

W nazwie “buty profilaktyczne” jest wiele sprzeczności, bo w rzeczywistości, profilaktyczne wcale nie są. Profilaktyką w tym przypadku jest ruch, różnorodne doświadczenia sensoryczne oraz buty dziecięce jak najmniej ingerujące w rozwój i funkcję stopy u dziecka.

Buty dziecięce - jakie polecają specjaliści?

Wielu fizjoterapeutów i ortopedów poleca miękkie, bardzo elastyczne, szerokie i płaskie buty dziecięce, tzw. “buty barefoot” - takie obuwie nie zaburza rozwoju stóp dziecięcych i pozwala im na swobodny ruch niemal tak, jak wtedy, gdy są boso. Skoro nie udowodniono skutecznego działania butów profilaktycznych, to czy nie lepiej wybierać buty dziecięce, które są bliższe fizjologicznemu funkcjonowaniu stóp? Tym bardziej, że mamy potwierdzenie w badaniach o dobrym wpływie butów typu barefoot na rozwój i funkcjonowanie stóp. Moim zdaniem: lepiej!

Podsumowując: warto wiedzieć, że ustawienie płasko-koślawe stóp dziecięcych może być fizjologiczne do 6. roku życia, natomiast to, czy jest to fizjologia, czy już wada wymagająca wsparcia, powinien stwierdzić specjalista, po ocenie całego ciała dziecka w statyce i motoryce. Dodatkowo trzeba pamiętać, że elementem kluczowym w leczeniu stopy płasko-koślawej u dzieci są indywidualne dobrane ćwiczenia, a buty dziecięce profilaktyczne nie są skutecznym narzędziem w niwelowaniu tej wady.

Źródła:

1. Staheli LT, Giffin L. Corrective shoes for children: a survey of current practice. Pediatrics. 1980;65:13–17. 
2. Wenger DR et al. Corrective shoes and inserts as treatment for flexible flatfoot in infants and children. J Bone Joint Surg Am. 1989;71:800–810. doi:10.1007/s11832-010-0239-9 
3.Wegener C. et al. Effect of children’s shoes on gait: a systematic review and meta-analysis. J Foot Ankle Res. 2011;4:3. Published 2011 Jan 18. doi:10.1186/1757-1146-4-3 
4. Buldt A.K., Menz H. B. Incorrectly fitted footwear, foot pain and foot disorders: a systematic search and narrative review of the literature. J Foot Ankle Res. 2018 Jul 28;11:43. doi: 10.1186/s13047-018-0284-z. eCollection 2018. 
5.Hollander K. et al. Growing-up (habitually) barefoot influences the development of foot and arch morphology in children and adolescents. Sci Rep. 2017 Aug 14;7(1):8079. doi: 10.1038/s41598-017-07868-4. 
6.Hillstorm H.J. et al. Effect of shoe flexibility on plantar loading in children learning to walk. Journal of the American Podiatric Medical Association 4 (2013): 297-305. 
7.Morrison S. C. et al. Time to revise our dialogue: how flat is the paediatric flatfoot? 
8.Mosca VS. Flexible flatfoot in children and adolescents. J Child Orthop. 2010;4(2):107-121. 
9.Langley B. et al. Clinical measures of static foot posture do not agree. J Foot Ankle Res. 2016; 9: 45. Published online 2016 Dec 1. doi: 10.1186/s13047-016-0180-3 
10. B. Zukunft-Huber “Trójwymarowa manualna terapia wad stóp u dzieci” wyd. 3, Edra Urban&Partner, Wrocław 2020. 
11. Notatki własne z kursu “Zastosowanie kinezjologii rozwojowej wg Vojty u niemowląt, dzieci, młodzieży z zaburzeniami ruchowymi” 
12. Notatki własne ze szkolenia “Ontogeneza motoryczna 0-3m-c”, “Ontogeneza motoryczna 3-6 m-c” 
13. Notatki własne z warsztatów “Neurokinezjologiczna ocena rozwoju niemowląt w odniesieniu do metody Vojty”

Autorka artykułu:

Pokaż więcej wpisów z Listopad 2022
Zaufane Opinie IdoSell
4.95 / 5.00 4407 opinii
Zaufane Opinie IdoSell
2024-11-01
Szybka obsługa, bardzo wygodne buty, na prawdę mam luz w palcach
2024-10-31
Bardzo szybka wysyłka. Produkt świetnej jakości.
pixelpixel