Podolog o paluchu koślawym i butach na problemy z haluksami

W codziennym biegu nie myślimy o tym, jak ważną rolę odgrywają nasze stopy. A przecież są one fundamentem dla całego ciała. Każdy dyskomfort czy ból może wpłynąć na nasze samopoczucie, postawę i zdrowie organizmu.

Paluch koślawy, potocznie nazywany haluksem, to problem, który dotyka wielu z nas, jednak często pozostaje niezauważony aż do momentu, gdy zaczyna sprawiać ból. Czym jest paluch koślawy i jakie są jego przyczyny? Czy możemy zapobiegać tej dolegliwości bądź ją wyleczyć?

Na te pytania odpowiada Adrianna Chocianowska - podolog i właścicielka firmy Klinika Stóp. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jak proste kroki mogą prowadzić do zdrowych i pięknych stóp.

Co to jest paluch koślawy (hallux valgus)?

Paluch koślawy, znany również jako hallux valgus, jest deformacją stopy, w której dochodzi do bocznego przemieszczenia dużego palca stopy w kierunku pozostałych palców, co często prowadzi do wystawania kości u podstawy dużego palca. 

Paluch koślawy może prowadzić do szeregu problemów, w tym bólu i dyskomfortu, trudności w dobieraniu butów, rozwoju modzeli i odcisków, a także innych deformacji stopy, takich jak palce młotkowate. Może również wpływać na sposób chodzenia, prowadząc do problemów z kolanami, biodrami, a nawet plecami.

Hallux valgus to często spotykana deformacja stopy. Ryzyko pojawienia się tego problemu rośnie wraz z wiekiem i dotyczy częściej kobiet niż mężczyzn (9:1). Paluch koślawy najczęściej diagnozowany jest u dorosłych, ale może również występować u dzieci i młodzieży.

Paluch koślawy - jak powstają haluksy?

Przyczyny powstawania palucha koślawego są złożone i mogą obejmować czynniki genetyczne, noszenie nieodpowiednich butów, długotrwałą ekspozycję na obciążenie czy niewłaściwą biomechanikę stopy np. płaskostopie, czy ustawienie końskie stopy. Inne przyczyny mogą obejmować stan zapalny stawów (np. reumatoidalne zapalenie stawów) oraz urazy. 

Czy haluksy mogą mieć podłoże genetyczne?

Istnieją dowody sugerujące, że skłonność do rozwoju palucha koślawego może być dziedziczona. Badania wykazały, że osoby, których bliscy krewni mają paluch koślawy, są bardziej narażone na jego rozwój. Czynnikami ryzyka wystąpienia halluxa valgusa, które dziedziczymy, są chociażby: skrócony pierwszy promień (palec I krótszy od II), czy hipermobilność stawów stopy. Naukowcy uważają, że w koślawości palucha występującego u dzieci i młodzieży główną rolę odgrywa genetyka. 

Haluksy a źle dobrane buty

Chociaż nie jest to jedyna przyczyna, noszenie nieodpowiednich butów, szczególnie takich, które są wąskie i zbyt ciasne w okolicy palców, może przyczynić się do rozwoju lub pogorszenia palucha koślawego. Wąskie buty wywierają nadmierny nacisk na duży palec, prowadząc do jego deformacji. Buty na wysokim obcasie dodatkowo przyspieszają proces powstawania palucha koślawego przez przeciążanie przodostopia.  

Sposoby na haluksy. Jak leczyć paluch koślawy?

Leczenie palucha koślawego może obejmować metody nieoperacyjne, takie jak noszenie odpowiednich butów, wkładki ortopedyczne, fizjoterapię - ćwiczenia wzmacniające i rozciągające mięśnie stopy. W bardziej zaawansowanych przypadkach może być konieczna interwencja chirurgiczna, mająca na celu skorygowanie deformacji. 

Czy można wyćwiczyć paluch koślawy?

W mniej zaawansowanych stadiach wykonywanie ćwiczeń, zmiana obuwia, stosowania zaopatrzenia ortopedycznego przynosi pożądane efekty – zatrzymanie progresji, zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawa funkcji stopy.  Ćwiczenia mogą obejmować wzmacnianie mięśni, poprawę zakresu ruchu oraz techniki rozciągania.

Jak uniknąć wystąpienia haluksów?

W celu zmniejszenia ryzyka powstania palucha koślawego należy stosować odpowiednie buty, najlepiej od najmłodszych lat, które nie będzie ograniczać rozwoju stopy. Buty powinny mieć szeroki przód zapewniając swobodę dla palców. Inną ważną ich cechą powinna być elastyczność umożliwiająca pracę całej stopy podczas chodu. 

Warto dbać o ruchomość stopy poprzez chodzenie boso: w domu, po trawie czy piasku. W przypadku obawy o zdrowie stóp przydatna może być wizyta u podologa, a najlepiej fizjoterapeuty. Podolog rozpozna problem, zaleci odpowiednie buty i wkładki. Fizjoterapeuta zaleci ćwiczenia, uzupełni wizytę podologiczną o badanie całej sylwetki pacjenta. 

Źródła

Coughlin MJ, Saltzman CL, Anderson RB. "Mann's Surgery of the Foot and Ankle". Elsevier Health Sciences, 2013.

Nix S, Smith M, Vicenzino B. "Prevalence of hallux valgus in the general population: A systematic review and meta-analysis". Journal of Foot and Ankle Research, 2010.

Roddy E, Zhang W, Doherty M. "Prevalence and associations of hallux valgus in a primary care population". Arthritis and Rheumatism, 2008.

Menz HB, Roddy E, Thomas E, Croft PR. "Impact of hallux valgus severity on general and foot-specific health-related quality of life". Arthritis Care & Research, 2011.

Barnish MS, Barnish J. "High-heeled shoes and musculoskeletal injuries: A narrative systematic review". BMJ Open, 2016.]

Vanderwilde R, Staheli LT, Chew DE, Malagon V. "Measurements on radiographs of the foot in normal infants and children". The Journal of Bone and Joint Surgery. American volume, 1988.

Coughlin MJ, Jones CP. "Hallux Valgus: Surgical Treatment". Foot and Ankle Clinics, 2007.

Torkki M, Malmivaara A, Seitsalo S, Hoikka V, Laippala P, Paavolainen P. "Surgery vs orthosis vs watchful waiting for hallux valgus: a randomized controlled trial". JAMA, 2001.

DiGiovanni Ch.W., Greisberg J. “Foot and ankle: core knowledge in orthopaedics.” Elsevier 2007